زخم بستر پاشنه پا چیست؟ 

زخم بستر پاشنه پا آسیب موضعی به پاشنه پا است که در نتیجه فشار و گاهی همراه با عوامل دیگر است. پاشنه یک محل رایج برای ایجاد زخم فشاری است، به ویژه در افرادی که به پشت دراز کشیده و بی حرکت هستند. در این موقعیت، استخوان و تاندون می توانند درگیر شوند زیرا بافت همبند زیرین کمی وجود دارد.

اندام تحتانی می تواند در معرض فرآیندهای بیماری مانند ایسکمی، ادم، تغییرات ساختاری (به دلیل شکستگی یا اختلالات استخوانی) و نوروپاتی باشد که همگی بر ایجاد و بهبود زخم های فشاری پاشنه پا تأثیر می گذارند.

پاشنه پا به دلیل موقعیت آناتومیکی آن و این امرکه عضله و بافت زیر جلدی کمی دارد، در برابر آسیب فشاری و ایجاد زخم فشاری بسیار آسیب پذیر است. زخم های بستر پاشنه پا اغلب شدید بوده و درمان آن چالش برانگیز است.

زخم های فشاری پاشنه پا در اثر عواملی مانند فشار، برش و اصطکاک ایجاد می شوند و آسیب پذیری پاشنه در برابر آسیب فشار ناشی از بی حرکتی، وضعیت پوست بیمار، وجود زخم های فشاری قبلی و/یا بافت اسکار، و پرفیوژن بافتی نامناسب افزایش می یابد. این خطر در بیماران دیابتی به شدت افزایش می یابد.

نقش کارشناس زخم شامل ارزیابی خطر و جلوگیری از ایجاد زخم فشار پاشنه پا است.در این مقاله به علل ایجاد زخم های فشاری پاشنه ، علائم و درمان آن می پردازیم.پ

کلینیک پادزخم به کمک آخرین متدهای درمانی ،پانسمان های نوین پیشرفته و بهترین درمانگران زخم در خدمت بیماران عزیز می باشد. هچنین با بهره گرفتن از بهترین کارشناسان زخم و امکانات مناسب در داخل منزل ، بیماران عزیزتان را تحت درمان کامل قرار می دهد. شماره تماس با ما و مشاوره واتساپ : 09364093277–09129583284

اهمیت شناسایی زخم بستر در پاشنه پا چیست؟

فشار ممتد روی یک ناحیه استخوانی مثلا پاشنه پا در ترکیب با نیروهای برشی میتواند باعث ایجاد زخم های بستر یا زخم فشاری شود. زخم های بستر بر روی کیفیت زندگی فرد تاثیر بگذارد و روی مسائل فیزیکی، ذهنی، اجتماعی فرد تاثیرات منفی داشته باشد.گاهی اوقات این تاثرات منجر به عفونت استخوان و درنهایت قطع عضو می شود. برخی بیماران، شرایط وخیم تری را تجربه کرده و دچار عفونت خون و یا سپسیس می شوندکه چنین شرایطی میتواند تحدید کننده حیات یبمار باشد.

دسته بندی زخم های بستر پاشنه پا:

زخم های بستر بر اساس عمق و شدت آنها دسته بندی می شوند.

زخم بستر درجه اول:

در زخم بستر درجه اول پوست کاملا سالم است اما یک اریتم و یا قرمزی متمرکز در ناحیه درگیر مشاهده می شود که با فشار مستقیم انگشت روی آن ناحیه، از بین نمی رود. از دیگر علائم زخم فشاری درجه اول گرم تر شدن و حتی سفتی آن ناحیه در لمس می توان اشاره کرد.

زخم بستر درجه دوم:

در این مرحله لایه بیرونی پوست که اپیدرم نام دارد از بین رفته و لایه درم پوست مشخص می شود. مردم عادی به این نوع زخم ها پوست رفتگی می گویند. از علائم دیگر این درجه می توان به تاول و ترشحات خون آبه ای اشاره کرد. این مرحله از زخم فشاری بسیار دردناک است.

زخم بستر درجه سوم:

در این مرحله علاوه بر لایه بیرونی پوست لایه درم هم از بین رفته و بافت عضله مشخص می شود. درد در این مرحله بسته به میزان آسیب به اعصاب زخم با درد شدید تا زخم بدون درد متفاوت است. در این مرحله زخم پر ترشح می باشد.

زخم بستر درجه چهارم:

در این مرحله زخم به استخوان و تاندون بیمار رسیده است. در زخم درجه چهار به دلیل تخریب کامل اعصاب درد احساس نمی شود.

زخم فشاری غیر قابل دسته بندی شونده:

در این مرحله به دلیل پوشیده شدن زخم با بافت نکروز، قابلیت بررسی میزان درگیری زخم وجود ندارد. زخم در این مرحله میتواند خشک و یا پر ترشح باشد.

زخم فشاری آسیب بافت عمقی:

گاهی اوقات پوست بافت تحت فشار سالم است اما به دلیل فشار ممتد بر روی پاشنه و یا عضو تحت فشار ما درگیر تخریب و آسیب بافتی از داخل به بیرون هستیم. در این مرحله پوست سالم اما کبود و گاهی همراه تاول پر از خون می باشد.

چرا زخم بستر پاشنه پا مهم است؟

پس از استخوان خاجی ویا دنبالچه، پاشنه پا اغلب به عنوان دومین محل شایع برای ایجاد زخم های بسترگزارش می شود. زخم بستر پاشنه می تواند باعث درد، کاهش تحرک و در موارد شدید منجر به قطع عضو شود. درمان زخم بستر پاشنه می تواند چالش برانگیز باشد. در گروهی متشکل از 140 بیمار مبتلا به زخم فشار پاشنه که در دو دسته طبقه بندی شده بودند، در یک مطالعه در یک بیمارستان آموزشی بزرگ در انگلستان انتخاب شدند، تنها 42 درصد گزارش شد که در طول دوره مطالعه 18 ماهه بهبود یافته اند.

آناتومی پاشنه بطوری است که آن را در برابر آسیب فشار بسیار آسیب پذیر می کند. پاشنه در قسمت خلفی(پشتی) پا قرار دارد. شامل استخوان پاشنه پا است و از پوست و استخوان تشکیل شده است، بدون عضله یا فاسیا (بافت همبند) و بافت زیر جلدی محافظ کمی دارد. قسمت کف پا پاشنه دارای یک درم ضخیم و یک لایه چربی بزرگ، محکم اما الاستیک است که برای جذب نیروهای وارده از استخوان پاشنه در حین حرکت و زمانی که فرد عمودی ایستاده است طراحی شده است.

پشت پاشنه دارای حداقل میزان بالشتکی است، بدون عضله و تنها یک لایه نازک از بافت زیر جلدی بین پوست و استخوان است. این بافت زیر جلدی به فاسیای زیرین و رشته های تاندون آشیل متصل است. آشیل قوی‌ترین و بزرگ‌ترین تاندون بدن است، اما منبع عروقی نابهینه پاشنه را مستعد آسیب‌هایی از جمله زخم‌های بستر می‌کند.

عوامل ایجاد کننده زخم فشاری پاشنه پا چیست؟

عوامل مستقیم در ایجاد زخم بستر پاشنه شامل مدت زمان و میزان فشار وارد شده به پاشنه پا است. توانایی بافت‌های نرم برای تحمل اثرات فشار تحت تأثیر عوامل درونی مانند سوءتغذیه، دیابت و شرایطی که بر گردش خون تأثیر می‌گذارند، و تحت تأثیر عوامل بیرونی مانند برش، اصطکاک و رطوبت است.

سایر عوامل که می توانند مستقیماً آسیب پذیری پاشنه پا را در برابر فشار افزایش دهند عبارتند از: بی حرکتی، وضعیت پوست بیمار، وجود زخم های فشاری قبلی و/یا بافت نکروزر، و پرفیوژن بافتی نامناسب. در حالی که بی حرکتی یک عامل خطر مهم برای زخم های فشار پاشنه پا است، کارشناس زخم و حتی همراهان بیمار باید همیشه عوامل خطر ساز دیگر را که ممکن است همراه با بی حرکتی باعث ایجاد زخم فشاری در پاشنه پا شود را در نظر بگیرد.

عدم تحرک، برش و اصطکاک:

بیمارانی که مدت زمان قابل توجهی را در وضعیت خوابیده به پشت می گذرانند بیشتر در معرض زخم بستر پاشنه هستند، به عنوان مثال بیمارانی که در بستر دراز کشیده قرار دارند. بیمارانی که و تحت عمل جراحی قرار گرفته‌اند در معرض افزایش خطر زخم‌های فشار پاشنه هستند زیرا بی‌دردی و بی‌هوشی پاسخ‌های درد آنها را به فشار کاهش می‌دهد و به دلیل بی‌حرکتی طولانی مدت مداخلات جراحی ارتوپدی و عروقی ممکن است نیاز به بی‌حرکتی بعد از عمل اندام تحتانی داشته باشند.

برشی و اصطکاک عوامل بیرونی رایجی هستند که خطر زخم فشار پاشنه را افزایش می دهند. برش زمانی اتفاق می‌افتد که استخوان‌ها و پوست در جهت‌های مخالف حرکت می‌کنند – به عنوان مثال در هنگام جابجایی نامناسب در جایی که بیمار در امتداد تخت کشیده می‌شود اگر بیمار به دلیل قرارگیری نامناسب روی صندلی یا تخت به سمت پایین بلغزد یا اگر بیمار از پاشنه پا به عنوان نقطه محوری هنگام تغییر موقعیت خود استفاده کند، نیروی برشی تاثیر منفی بر روی پاشنه پا می گذارد.

اصطکاک را می توان به عنوان نیروی مکانیکی اعمال شده در هنگام جابجایی بیمار بر روی یک سطح بزرگ مانند ملحفه ها توصیف کرد که مانع از سر خوردن پوست در امتداد صاف می شود. به عنوان مثال در بیمارانی که دچار بی قراری هستند.

پرفیوژن و یا گردش خون بافتی کمتر از حد مطلوب:

اندام های تحتانی در برابر کاهش پرفیوژن و یا خون رسانی آسیب پذیر هستند که این امر باعث کاهش اکسیژن رسانی و مواد مغذی به بافت های پا می شود. تخمین زده شده است که پرفیوژن نامناسب اندام تحتانی 50 تا 62 درصد از بیماران مبتلا به زخم فشار پاشنه را تحت تأثیر قرار می دهد. نمونه هایی از شرایطی که می توانند باعث پرفیوژن بافتی نامناسب شوند عبارتند از بیماری قلبی عروقی یا بیماری عروق کرونر، دیابت، عفونت، بیماری عروق محیطی، سکته مغزی و بیماری کلیوی. پرفیوژن بافتی کمتر از حد مطلوب نیز می تواند ناشی از اثرات سیگار کشیدن، افت فشار خون، هیپوآلبومینمی(کاهش آلبومین) و استفاده از اینوتروپ ها (داروهایی که بر قدرت انقباضات قلب تأثیر می گذارند) باشد.

هنگامی که بیمار به شدت ناخوشایند است، سیستم عصبی سمپاتیک آنها با افزایش گردش خون در این اندام‌ها، خونرسانی اندام‌های حیاتی آن‌ها – به ویژه قلب و مغز – را حفظ می‌کند، که به نوبه خود منجر به کاهش گردش خون در اندام های اطراف می‌شود. وازوپرسورها (داروهایی که باعث انقباض عروق و افزایش فشار خون می شوند) به روشی مشابه عمل می کنند. بنابراین، بیمارانی که به شدت ناخوشایند هستند، مانند بیمارانی که در مراکز مراقبت های ویژه هستند، بیشتر از سایرین در معرض خطر ابتلا به زخم فشار پاشنه هستند.

بیماری عروق محیطی:

بیماری عروق محیطی اغلب اندام های تحتانی را تحت تاثیر قرار می دهد و به دلیل باریک شدن، ضعیف شدن یا مسدود شدن شریان ها و در نتیجه کاهش گردش خون در پاها ایجاد می شود. بیماری عروق محیطی معمولاً با سن بالا مرتبط است، اما می تواند افراد جوان سیگاری یا مبتلایان به دیابت یا فشار خون را نیز تحت تأثیر قرار دهد. شرایط گردش خون مانند بیماری عروق محیطی می تواند منجر به افزایش ادم (تورم) پا شود که در رساندن اکسیژن و مواد مغذی به بافت ها و همچنین دفع مواد زائد متابولیک اختلال ایجاد می کند. ادم می تواند باعث سفت شدن بافت های پا شود که بر توزیع فشار تأثیر می گذارد. اندام های تحتانی ادماتوز سنگین تر هستند و می تواند فشار وارد شده بر پاشنه ها را افزایش دهد.

نقش دیابت در زخم بستر پا:

بیماری متابولیک دیابت می تواند باعث ایجاد نوروپاتی محیطی شود. در نوروپاتی محیطی به اعصاب محیطی آسیب وارد می شود. در نتیجه این آسیب فرد دیابتی از حس لامسه و فشار حداقلی استفاده می کند. به عنوان مثال زخم ایجاد شده در پاشنه پا به دلیل وجود سنگ در کفش یه دلیل احساس نکردن جسم خارجی در کفش.

در بیماران مبتلا به دیابت، تشخیص زخم پای دیابتی واقع در پاشنه و زخم فشار پاشنه برای کارشناس زخم می تواند چالش برانگیز باشد. در این شرایط، کارشناس زخم باید علت زخم را به دقت بررسی کند. به عنوان مثال، اگر بیمار بی حرکت باشد و زخم در قسمت خلفی پاشنه پا ایجاد شده باشد، احتمالاً ناشی از فشار است. برعکس، در یک بیمار متحرک یا فردی که زخم آن در قسمت کف پاشنه پا قرار دارد، ممکن است دیابت و کفش نامناسب علت ایجاد زخم باشد. صرف نظر از علت، هر بیمار مبتلا به دیابت و علائم زخم پا باید به کلینیک های تخصصی درمان زخم ارجاع داده شود.

علائم زخم بستر پاشنه پا چیست؟

علائم آسیب بستر که کارشناس زخم و یا همراه بیمار باید در هنگام معاینه پاشنه‌های بیمار به دنبال آن باشد شامل هرگونه نشانه‌ای از قرمزی و سفید شدن پوست (در صورت اعمال فشار سفید می‌شود). تشخیص قرمزی روی پوست تیره رنگدانه همیشه امکان پذیر نیست، بنابراین باید سایر علائم آسیب فشار از جمله گرمای موضعی، ادم، تاول و سفتی (سختی) ارزیابی شود.

برای پیشگیری از زخم بستر پاشنه پا چه باید کرد؟

یکی از این تکنیک ها جابجایی صحیح و مناسب برای جلوگیری از ایجاد زخم بستر پاشنه است، یکی دیگر از این راه کار ها، کاهش مدت زمان فشار به پاشنه ها از طریق تغییر پوزیشین منظم بیمار است. با این حال، در برخی از بیماران، تغییر پوزیشن منظم ممکن است امکان پذیر نباشد یا ممکن است این اقدامات برای جلوگیری از ایجاد زخم فشار پاشنه کافی نباشد. به عنوان مثال، در برخی از بیمارانی که اندام‌های بی‌حرکتی دارند، مانند شکستگی‌های اندام تحتانی یا کسانی که ممکن است در مراقبت‌های ویژه آرام‌بخش باشند، چنین است.

در این موارد، کارشناس زخم ممکن است از قضاوت بالینی خود استفاده کند تا تصمیم بگیرد که وسایل پزشکی مانند کفش های افلود و یا پانسمان های مخصوص استفاده کند.

استفاده کردن از تجهیزات پیشگیری کننده از ایجاد زخم مانند تشک مواج و بالشتک ها. به طور مثال تشک مواج می تواند با پر و خالی کردن سلول های خود باعث توزیع فشار وارد شده به ناحیه تحت فشار شود. طی تحقیقاتی نشان داده شده است که این ابزار تاثیر چشمگیری در جلوگیری از زخم فشاری پاشنه نمی شود اما استفاده از این تجهیزات در پیشگیری در ایجاد زخم فشاری پاشنه بی تاثیر نمی باشد و در دستور برنامه پیشگیری خواهد بود.

دستگاه های مخصوص پاشنه پا:

هر وسیله مخصوص پاشنه باید جریان خون را در ناحیه پاشنه افزایش دهد، فشار را کاهش دهد و از برش آن جلوگیری کند. این دستگاه باید راحت و کاربردی باشد. به طوری که بتوان از آن در همه موقعیت ها و در حین تغییر پوزیشن استفاده کرد. همچنین این دستگاه ها باید مقرون به صرفه نیز باشد. همچنین باید كشش بیش از حد زانو را به حداقل برساند، زیرا این امر می‌تواند ورید پوپلیتئال را فشرده كرده و به ایجاد ترومبوز سیاهرگ عمقی كمك كند.

دستگاه های آفلود( کاهش فشار )پاشنه:

دستگاه های آفلود پاشنه با معلق نگه داشتن پاشنه پا باعث کاهش فشار از روی پاشنه می شود. این دستگاه ها از نظر طراحی و مواد متفاوت هستند و می توانند یک بار مصرف یا قابل استفاده مجدد باشند. هنگامی که به طور موثر استفاده شوند، می توانند به طور کامل پاشنه را آفلود کنند و تا 24 ساعت در روز استفاده شوند. برخی از این طرح‌ها برش و اصطکاک را کاهش می‌دهند و یا به جلوگیری از افتادن پا کمک می‌کنند.

پانسمان جلوگیری زخم بستر پاشنه:

برخی پانسمان ها می توانند برای کمک به جلوگیری از ایجاد زخم بستر مثمر ثمر باشند. از این پانسمان ها می توان به فوم ها اشاره کرد. فوم ها با خاصیت بالشتکی که دارند می توانند فشار روی پاشنه بیمار را کم کرده و از ایجاد زخم بستر پاشنه جلوگیری کند. برخی ار پرسنل کادر درمان به صورت خود جوش از برخی تجهیزات مانند دستکش پر از آب گرم استفاده می کنند که طی تحقیقاتی ثابت شده است این تجهیزات نه تنها تاثیر مثبتی در جلوگیری از زخم فشاری پاشنه نداشته بلکه با هیدراته کردن پوست پاشنه میرتواند زمینه ایجاد زخم بستر را فراهم کند.

برخی از پماد های بریر می تواند به جلوگیری از زخم فشاری پاشنه پا کمک کند. برخی از این پماد ها شامل بریر کرم شرکت کولوپلاست و یا پماد کانوین. شرکت بی براون از اسپری لینوورا که اسپری اسید چرب اکسیژنه شده است جهت پیشگیری از زخم فشاری را تولید نموده است.

برای مطالعه بیشتر در زمینه زخم بستر مقاله زخم بستر و درمان زخم بستر را مطالعه نمایید.

جمع بندی:

در نهایت می توان به نقش اساسی جابجایی بیمار و برداشتن فشار از روی پاشنه اشاره نمود و اینکه در صورت مشاهده هر گونه تغییر در ظاهر پاشنه بیماران مستعد برای رفع موارد ایجاد شده و جلوگیری از ایجاد عوارض بیشتر همچون عفونت استخوان با کارشناسان زخم مشاوره نمایید.

کلینیک پادزخم به کمک آخرین متدهای درمانی ،پانسمان های نوین پیشرفته و بهترین درمانگران زخم در خدمت بیماران عزیز می باشد. هچنین با بهره گرفتن از بهترین کارشناسان زخم و امکانات مناسب در داخل منزل ، بیماران عزیزتان را تحت درمان کامل قرار می دهد. شماره تماس با ما و مشاوره واتساپ : 09364093277–09129583284