درمان زخم بستر با عسل و تاثیر خارق العاده پانسمان عسل در زخم

درمان زخم بستر با عسل یا درمان زخم بستر با عسل یکی از سوالاتی است که همیشه ذهن بشر را به خود مشغول کرده است. در حقیقت هزاران سال است که مردم از عسل برای درمان زخم های خودشان استفاده کرده اند. اگرچه در حال حاضر ما روش ها و ابزار موثر گوناگونی برای ترمیم زخم داریم، اما همچنان استفاده از پانسمان عسل برای ترمیم زخم های معینی خوب و مفید است.

آیا عسل واقعاً در درمان زخم موثر است؟

عسل یک ماده بسیار پیچیده قندی و شربتی  است که دارای ترکیباتی در ساختار خود می باشد که می توانند به درمان زخم کمک کنند. زیست فعالی عسل و درنتیجه پتانسیل ترمیم زخم آن تحت تاثیر ترکیب آن قرار می گیرد که عمدتاً به منبع گل و سایر عوامل مانند شرایط فصلی، محیطی و همچنین پردازش، دستکاری، بسته بندی و نگهداری بستگی دارد.

علاوه بر  بعضی از ویژگی های ذاتی عسل مانند اسیدیته و فشار اسمزی، خواص درمانی عسل در انواع گوناگونی از زخم ها و سوختگی ها به ترکیبات دیگری که با مکانیسم های متفاوتی عمل و با یکدیگر کار می‌کنند نسبت می دهند تا یکپارچگی ساختاری بافت آسیب دیده را بازگردانند و باعث درمان زخم با عسل شوند.

فواید عسل درزخم

عسل به واسطه خاصیت های طبیعی که دارد نقش به سزایی در درمان زخم ایفا می کند. درمان زخم با عسل وابسته به همین خاصیت ها و فواید عسل می باشد.

1-خاصیت ph اسیدی:

عسل یک ph اسیدی بین ( 2/3 الی 5/4 )  دارد و زمانی که روی زخم اعمال می شود؛ ph اسیدی، خون را تحریک می کند تا اکسیژن آزاد کند که برای بهبود زخم ها مهم است. ‏ph اسیدی همچنین حضور برخی مواد به نام پروتئازها را که باعث اختلال در روند بهبود زخم می شوند، کاهش می دهد.

۲- خاصیت اسمزی:

قندی که به شکل طبیعی در عسل وجود دارد خاصیتی دارد که باعث بیرون کشیدن آب از بافت آسیب دیده می شود، که به آن خاصیت اسمزی می گویند. این امر تورم را کاهش می‌دهد و جریان لنف را برای بهبود زخم تشویق می کند. این قند همچنین آب را از سلول های باکتریایی بیرون می کشد که این امر به جلوگیری از تکثیر باکتری ها کمک می کند.

۳- اثر ضد باکتریایی:

با ورود آنتی بیوتیک ها به تدریج مصرف عسل کاهش یافت، اما امروزه مقاومت میکروبی در برابر داروها به یک نگرانی رایج تبدیل شده است و عسل دوباره به عنوان یک عامل ضد باکتری طبیعی مورد توجه علمی قرار گرفته است.عسل دارای یک خاصیت ضد باکتریایی روی باکتری هایی است که معمولاً در زخم ها وجود دارند مانند استافیلوکوکوس اورئوس مقاوم به متی سیلین و انتروکوک مقاوم به ونکومایسین. علاوه بر این عسل نشان داده که دارای یک فعالیت ضد باکتری غیرمستقیم است که در ترویج لنفوسیت ها، تولید آنتی بادی و سایتوکاین ها و تعدیل ایمنی و نیتریک اکساید مشارکت دارد. بخشی از این مقاومت عسل نیز از طریق خاصیت اسمزی آن می باشد.

عسل برای چه نوع زخم هایی کاربرد دارد؟

• جوش یا دمل
• سوختگی ها
• خراش ها
• زخم های غیر قابل درمان
• سینوس پیلونیدال (کیست مویی) که به شکل یک کیسه کوچک حاوی مو معمولاً در قسمت پایین کمر و بالای خط باسن بروز می کند و در اثر برگشت مو به داخل پوست ایجاد و باعث تجمع عفونت در کیست می شود.
• زخمی که در پا باشد مانند زخم پای وریدی و دیابتی
• انواع زخم فشاری (زخم بستر) برای اطلاع بیشتر مقاله زخم بستر را مطالعه نمایید.
• زخم های سرد (مثل تبخال)
• دستگاه گوارش (زخم گوارشی)
• برخی زخم هایی که در اثر خوب نبودن جریان خون در افراد مسن ایجاد می شود.
• زخم های ناشی از تروما و آسیب دیدگی (می‌توانند برش های ساده یا ضایعات باشند)
• آفتاب سوختگی
• ترمیم زخم های جراحی

چه نوع عسلی برای درمان زخم ها موثر است؟

امروزه در بالین چندین دارو و محصول تجاری مراقبت از زخم مبتنی بر عسل در قالب ژل، پماد و پانسمان عسل وجود دارد که مورد تایید سازمان غذا و داروی ایالات متحده است.

برای درمان زخم های عفونی لازم است از عسل استریل و تست شده در آزمایشگاه استفاده کنید. عسل به دست آمده از درخت مانوکا، برای خاصیت ضد باکتریایی در آزمایشگاه تست می شود و به آن نمره UMF (فاکتور خاص مانوکا) داده می‌شود که کیفیت عسل را تضمین می‌کند. هرچه میزان UMF بالاتر باشد، سطح فعالیت ضد باکتریایی عسل بیشتر می‌شود. عسل مانوکا یک ترکیب سیتوتوکسیک است (یعنی باکتری ها را از بین می برد) و حاوی ترکیب متیل گلوکسال است.

اکثر این محصولات با عسل درمانی مانوکا فرموله شدند، زیرا این عسل یکی از انواع عسل است که بیشترین مطالعه در جهان روی آن انجام شد و اولین نوع عسلی است که به عنوان عسل درمانی معرفی شد.

با این حال جایگزین هایی برای درمان  زخم با عسل وجود دارد که از انواع دیگر عسل مانند گندم سیاه یا چهل گیاه، عسل بابونه، عسل اکالیپتوس، عسل آویشن، عسل یونجه، عسل کتیرا و…استفاده می کنند.

خطرات عسل خام چیست؟

برخی از محققان درباره استفاده از عسل خام (عسل فیلتر نشده ای که از کندوی زنبور تهیه شده است) برای درمان زخم ابراز نگرانی کرده اند. آن ها معتقدند که احتمال بروز عفونت در استفاده از این نوع عسل، بیشتر است؛ هر چند این موضوع، بیشتر یک ایده است تا یک حقیقت اثبات شده. بنابر این برای درمان زخم بستر با عسل نباید از عسل فیلتر نشده استفاده کرد.

شواهد علمی گسترده ثابت می کند که عسل مزایای مشخصی نسبت به مواد شیمیایی مورد استفاده در درمان زخم و سوختگی دارد، ولی این ماده طبیعی یک سری محدودیت هایی را نشان می دهد و آن کاملاً بی ضرر و بدون عوارض نیست.

عفونت زخم توسط عسل، عمدتا مربوط به حضور اسپورهای کلستریدیایی است که در نمونه‌های زیادی در عسل یافت شد؛ که خطر ابتلا به این عفونت ها را می توان با استفاده از پرتو گاما کاهش داد. پرتو گاما هاگ ها (اسپور) را بدون تغییر در فعالیت بیولوژیکی اولیه غیر فعال می کند.

علاوه بر این عسل مورد استفاده برای مقاصد پزشکی باید عاری از هرگونه مواد شیمیایی و آلودگی مانند آفت کش ها و علف کش ها یا فلزات سنگین و…باشد.بنابراین برای تضمین حداکثر خلوص، عسل باید در مناطقی جمع آوری شود که شرایط ارگانیک را براورده کند.

انواع محصولات مراقبت از زخم پیشرفته مبتنی برعسل:

سالها پیش مدیریت زخم مبتنی برپانسمان زخم با استفاده از پانسمان های معمولی (مانند گازها، پنبه جاذب، باند و … )بود. با این حال آنها از نظر تاثیر، تسریع در بهبود زخم و پیشگیری و درمان عفونت محدود هستند.

امروزه پانسمان های مدرن برای حفظ رطوبت محیط زخم و ترویج و تسریع بهبودزخم و درمان زخم بستر با عسل طراحی شده اند مانند:

1-هیدروژل های مبتنی بر عسل

2-داربست های نانو الیافی بر پایه عسل

انواع مختلفی ازپانسمان ها و پماد ها و ژل ها بر پایه عسل در بازار وجود دارد که می توانید با مشورت از کارشناسان زخم از پانسمان مناسب زخم خود استفاده کنید.

چگونه از عسل در درمان زخم استفاده می شود؟

اگر شما یک زخم یا سوختگی دارید که بهبود پیدا نمی کند بسیار مهم است که قبل از شروع درمان زخم بستر با عسل و استفاده از پانسمان عسل در زخم خود با دکتر مشورت کنید و بپرسید که آیا عسل برای درمان شما موثر است یا نه. برای زخم های شدید و عمیق بهتر است که دکتر یا کارشناس زخم  به شما نشان بدهند که چگونه از عسل برای اولین بار استفاده کنید. این امر به این خاطر است که مقدار عسل و نحوه استفاده از پانسمان ان در چگونگی ترمیم زخم موثر می باشد.

نکاتی برای استفاده از عسل در زخم :

اگرقصد درمان زخم با عسل را در خانه دارید حتما از این نکات کلی استفاده کنید. شما باید برای استفاده از انواع پانسمانهای عسل در زخم از کارشناسان زخم کمک بخواهید تا مناسب ترین راه برای زخم به شما پیشنهاد شود.

۱- همیشه با دست ها و ابزار تمیز مثل گاز استریل شروع کنید.

۲- ابتدا عسل را روی پانسمان بمالید، سپس پانسمان دارای به عسل را روی پوستتان قرار دهید. این کار از کثیفی پوست توسط عسل در استفاده مستقیم جلوگیری می کند. همچنین می توانید پانسمان عسل آماده دارای عسل مانند پانسمان های برند mediHoney را که چندین سال است در بازار است، خریداری کنید.

یک استثنا در این باره وجود دارد. اگر مبتلا به زخم بستر عمیق یا آبسه هستید باید ابتدا زخم  را با عسل پر کنید و سپس روی زخم تان پانسمان بگذارید.

۳-بعد از استفاده عسل روی زخم، باید یک پانسمان تمیز و خشک روی عسل قرار دهید، که یک پد گاز استریل یا پانسمان  چسب دار باشد. بهترین انتخاب، استفاده از پانسمان انسدادی مثل گاز وازلینه روی عسل است؛چون پانسمان انسدادی از تراوش عسل جلوگیری می کند

۴-زمانی که پانسمان به دلیل ترشحات زخم کثیف شد، آن را عوض کنید.زمانی که عسل شروع به درمان زخم کند احتمالاً نیاز به تعویض پانسمان کمتر خواهد شد.

۵-بعد از پانسمان زخم، دستان خود را بشویید.

نکته استفاده از پانسمان عسل:

• در موارد سوختگی و زخم های شدید و عمیق، عسل یک نقش مکمل را کنار فوریت های پزشکی ایفا می کند؛ در نتیجه مراجعه به پزشک یک امر ضروری است. اگر زخم کثیف باشد به دبریدمان یا آنتی بیوتیک تراپی و جراحی احتیاج دارد؛ بنابراین درمان زخم با عسل نمی تواند جایگزین این درمان ها شود.
• در استفاده از پانسمان عسل برای هرگونه زخم باز احتیاط کنید تا از ابتلا به هر نوع بیماری عفونی جلوگیری شود بنابراین برای پانسمان زخم باز حتماً هنگام کار باید از دستکش استریل استفاده کنید.
• در زخم هایی با ترشح زیاد عسل رقیق می شود و چسبندگی اش کمتر می شود.این حالت مایع عسل کاربرد و ماندگاری آن را سخت می کند. در محیط های زخم و سوختگی و در درمان ضایعات اگزوداتیو بیش از حد، عسل ممکن است تا غلظت هایی رقیق شود که به طور خلاصه اثرات درمانی حداقلی داشته باشد یا هیچ اثر درمانی در دوره های زمانی کوتاه نداشته باشد.
• در درمان زخم های جراحی زمانی که محل جراحی به خوبی جوش نخورد و یا قبل از بداشت بخیه ها استفاده از عسل توصیه نمی شود.

مقدار عسل در زخم 

مقدار عسل مورد نیاز برای درمان زخم با عسل بستگی به مقدار اگزودا و ترشح دارد؛ زیرا اگر مقادیر کمی از عسل با مقادیر زیاد اگزودا رقیق شود، اثرات مفید آن کاهش می یابد یا از بین می رود.

هرچه عفونت عمیق تر باشد عسل بیشتری برای دستیابی به سطح موثری از فعالیت ضد باکتریایی که در عمق بافت های زخم منتشر می‌شود، مورد نیاز است. به طور معمول ۲۰ میلی لیتر عسل (۲۵ تا ۳۰ گرم) باید روی یک پانسمان ۱۰ سانتی متر مربع استفاده شود.

دفعات تغییر پانسمان عسل

این موضوع بستگی به سرعت رقیق شدن عسل توسط اگزودا دارد. پانسمان ها معمولا یک بار در روز تعویض می شوند اما با زخم های شدید و عفونی ممکن است در ابتدا نیاز به تعویض تا ۳ بار در روز داشته باشند.

اثر ضد التهابی و ضد باکتریایی عسل میزان ترشحات را کاهش می‌دهد؛ بنابراین در عرض چند روز پانسمان ها باید کمتر تعویض شوند. در برخی موارد ممکن است تغییر پانسمان به هر ۲ تا ۳ روز کاهش یابد.

اگر پانسمان به زخم بچسبد این معمولاً نشان می‌دهد که نیاز به تعویض بیشتر دارد، اگر پس از تعویض مکرر و چند جلسه درمان زخم بستر با عسل، زخم همچنان به قوت خود باقی ماند، قبل از استفاده از پانسمان عسل باید یک ماده مناسب جهت کاهش چسبندگی روی زخم قرار گیرد تا روند ترمیم زخم تسریع یابد.

انتخاب پانسمان غیر چسبنده مهم است زیرا باید به اندازه کافی متخلخل باشد تا عسل به بستر زخم نفوذ کند. به عنوان مثال، عسل از طریق پانسمان های دارای پارافین پخش نمی شود.

عوارض احتمالی عسل در زخم چیست؟

در مواردی ممکن است فردی به پانسمان دارای عسل واکنش آلرژیک نشان دهد. گاهی اوقات این به خاطر گرده ی زنبورعسل است که به طور طبیعی در عسل وجود دارد.

علائم واکنش آلرژیک به عسل:

• سرگیجه
• تورم شدید
• حالت تهوع
• سوزش یا خارش و بعد از مصرف موضعی
• مشکل در تنفس
• استفراغ

اگر این علائم را تجربه کردید، پوست را از عسل پاک کنید و به پزشک مراجعه کنید. تا زمانی که با کارشناس زخم خود صحبت نکرده اید از عسل استفاده نکنید  و درمان زخم با عسل را متوقف کنید.

چه مدت طول میکشد تا عسل زخم را ترمیم کند؟

ممکن است عسل در بهبود زخم تاثیری نداشته باشد؛ برای مشاهده ی نتیجه باید چندین بار از عسل در زخم استفاده کنید. مدت زمانی که طول می‌کشد تا درمان زخم با عسل موثر واقع شود، ممکن است یک هفته یا بیشتر باشد.اگر در روند درمان زخم هیچ نشانه ای از بهبودی مشاهده نکردید با پزشک یا کارشناس زخم در این باره مشورت کنید.

جمع بندی

تحقیقات نشان می دهد که درمان زخم بستر با عسل و استفاده از عسل به درمان زخم های مزمن و زخم هایی که خوب نمی شوند کمک می کند. می توانید برای درمان زخم هایی مثل آفتاب سوختگی، کورک یا عفونت فولیکول مو، سوختگی و… از عسل استفاده کنید. عسل طبی دارای خواص ضد باکتریایی، ضد التهابی و ضد بو است که می‌تواند در بهبود زخم های مزمن مفید باشد. همیشه قبل از استفاده از پانسمان عسل برای بهبود زخم خود، برای اطمینان از بی خطر بودن آن با کارشناس زخم مشورت کنید.

ما در کلینیک پادزخم با استفاده از جدید ترین متد و پانسمان های نوین همواره در خدمت شما عزیزان هستیم. شما می توانید با ما تماس بگیرید و از مشاوره رایگان کارشناسان ما برخوردار شوید.

شماره تماس با ما و مشاوره واتساپ : 09364093277- 09129583284