سلولیت چیست، علائم و درمان سلولیت 

سلولیت یک عفونت عمیق باکتریایی پوستی شایع و جدی می باشد، که معمولا در پوست ساق پا بیشتر ایجاد می شود؛ اما می تواند صورت، بازو ، چشم، دهان، مقعد، روی شکم یا سایر نواحی بدن را نیز درگیر کند. اغلب دردناک است و ممکن است ابتدا به شکل یک ناحیه متورم و یا تغییر رنگ یافته دیده شود که در لمس گرم و حساس به نظر می رسد. این تغییر رنگ و تورم می‌تواند به سرعت گسترش یابد.

در پوست های روشن تر، معمولاً به شکل قرمز یا صورتی می باشد؛ اما در پوست های تیره تر، ممکن است قهوه ای تیره، خاکستری یا بنفش دیده شود. علائم مشابهی با عفونت سطحی تر، اریسیپل، دارد؛ به همین علت اغلب سلولیت و اریسیپل با هم در نظر گرفته می‌شوند.

پوست سالم می تواند دچار این مشکل شود، اما معمولاً زمانی این عفونت شروع می شود که یک ترک یا شکستگی در پوست ایجاد و اجازه ورود به باکتری‌ها را بدهد. اگر درمان سلولیت به موقع و سریع اتفاق نیفتد این عفونت می‌تواند به غدد لنفاوی و جریان خون راه پیدا کند و تهدید کننده زندگی باشد؛ ولی خوشبختانه از فردی به فرد دیگر سرایت نمی کند. مگر اینکه بریدگی باز روی پوست فردی وجود داشته باشد و پوستی که دارای عفونت فعال است با آن تماس پیدا کند؛ زیرا این عفونت در لایه های عمیق پوست ایجاد می شود.

علت سلولیت چیست؟

بسیاری از باکتری ها می توانند باعث ایجاد سلولیت شوند، اما شایع ترین آن ها استرپتوکوک ها و استافیلوکوک ها می باشند که معمولاً روی پوست و غشاهای مخاطی دهان و بینی افراد سالم وجود دارند. و زمانی که شکافی در پوست ایجاد می شود و پوست در ناحیه ای هرچند کوچک، از بین می رود این باکتری ها وارد می شوند و این مشکل اتفاق می افتد.

شایع ترین باکتری ها: استرپتوکوک پیوژنز (دو سوم موارد) و استافیلوکوکوس اورئوس (یک سوم موارد) هستند؛

سایر علل عبارتند از:

• سودوموناس آئروژینوزا (معمولاً در زخم سوراخ پا یا دست)
• هموفیلوس آنفولانزا در کودکان مبتلا به سلولیت صورت
• پاستورلا مولتوسیدا به دلیل گاز گرفتن گربه یا سگ
• باکتری vibrio vulnificus به دلیل قرار گرفتن در معرض آب شور
• آئروموناس هیدروفیلا از قرار گرفتن در معرض آب شیرین یا آب شور
• زخم های جراحی و نیش حشرات
• بیماری های پوستی طولانی مدت مانند اگزما یا پسوریازیس
• اجسام خارجی داخل یا زیر پوست
• استئومیلیت (مثلا در اثر زخم های باز و عمیق طولانی مدت که استخوان را در معرض باکتری قرار می‌دهد)

عوامل خطر ابتلا به سلولیت چیست؟

• هر نوع آسیب پوستی مانند بریدگی، خراشیدگی، گازگرفتگی، نیش، سوختگی، آبسه پوستی، تورم، اگزما، سوراخ، زخم و یا ترک پوستی
• خالکوبی یا پیرسینگ
• تزریق مواد مخدر
• اعتیاد به الکل
• آبله مرغان و زونا
• بیماری های پوستی مزمن مانند اگزما و پای ورزشکار
• اضافه وزن و چاقی
• دیابت
• لنف ادم و ادم مزمن
• سیستم ایمنی ضعیف (ناشی از بیماری های سیستم ایمنی یا استفاده از داروهای کورتیکواستروئیدی)
• زخم بستر ، زخم دیابتی و زخم های عروقی
• بیماری های کبدی مانند هپاتیت مزمن یا سیروز
• اختلالات مزمن کلیوی
• بارداری
• سابقه قبلی سلولیت
• اختلالات گردش خون
• حرکت محدود
• زخم جراحی

انواع سلولیت 

سلولیت را بر اساس محل وقوع دسته بندی می کنند:

دور چشم: در اطراف چشم ایجاد می شود.

صورت: در اطراف چشم‌ها، بینی و گونه ها ایجاد می شود.

سینه : که روی قفسه سینه ایجاد می شود.

پری آنال: در اطراف دهانه مقعد ایجاد می شود.

این بیماری می تواند در هر جایی از بدن ازجمله دست و پاها ایجاد شود؛ بزرگسالان بیشتر دچار سلولیت در ناحیه ساق پا می شوند؛ اما کودکان بیشتر در ناحیه صورت یا گردن مبتلا می شوند.

علائم و نشانه های سلولیت چیست؟

به طور کلی به صورت ناحیه ای قرمز، متورم و دردناک در پوست مشخص می شود که در لمس گرم و حساس به نظر می‌رسد. معمولاً یک طرفه است. پوست دارای فرورفتگی (مانند پوست پرتقال)  می شود و اکیموز، پتشی، پورپورا و تاول های خونریزی دهنده روی آن دیده شود. ممکن است فرد دارای ترشحات شفاف، زرد و یا چرکی باشد و یا آبسه در محل ایجاد شود.

برخی از افراد دچار تب و لرز ، سردرد، ضعف و خستگی نیز می شوند. معمولا با لنفانژیت و لنفادنیت همراه باشد که به دلیل ورود باکتری ها به داخل عروق لنفاوی و غدد لنفاوی موضعی است و باعث ایجاد درد و تورم غدد لنفاوی می شود. همچنین دردهای عضلانی و سفتی مفاصل ناشی از تورم بافت روی مفصل هم شایع است.

علائم اورژانسی:

• ناحیه ای بسیار بزرگی از پوست قرمز و ملتهب باشد
• ناحیه آسیب دیده باعث بی حسی، سوزن سوزن شدن یا سایر تغییرات در دست یا پا شود
• پوست سیاه شود
• اگر ناحیه قرمز و متورم در اطراف چشم یا پشت گوش باشد
• فرد مبتلا، دیابت یا سیستم ایمنی ضعیف داشته باشد.
• تب و لرز شدید و تعریق
• تهوع و استفراغ
• بزرگ شدن یا سفت شدن ناحیه دارای اگزما
• افزایش درد
• وجود علائم باکتریمی (وجود باکتری در خون) شامل: تب و لرز شدید، تعریق، سردرد، تاکی کاردی، گیجی، هیپوتانسیون

روش های تشخیص  چیست؟

این بیماری معمولا بر اساس مشاهده محل مبتلا، تاریخچه پزشکی و معاینات فیزیکی شناسایی می شود. و اغلب نیازی به آزمایش خون یا سایر موارد آزمایشگاهی نیست. ممکن است برای تایید تشخیص و نوع باکتری موجود، نمونه خون و پوست اخذ شود. کشت باکتریایی ارگانیسم مسبب این بیماری را شناسایی و موثرترین آنتی بیوتیک را نشان می دهد.

• اگر پزشک مشکوک به باکتریمی باشد آزمایش خون می گیرد.
•  معمولا در نتایج آزمایش خون لکوسیتوز (افزایش تعداد گلبول های سفید) و یا افزایش پروتئین واکنشی سی (crp ) دیده شود.
• در صورت وجود جسم خارجی در پوست، یا اگر استخوان زیرپوست مشکوک به عفونت باشد، درخواست X ray داده خواهد شد.
• اگر فرد نارسایی قلبی یا ذات الریه داشته باشد درخواست ‏chest x ray می دهند.
• در صورت احتمال وقوع ترومبوز ورید عمقی (DVT) سونوگرافی داپلر برای یافتن لخته های خون انجام خواهد شد.
• دستورات فاشئیت نکروزان MRI نیز انجام خواهد شد.

تشخیص های افتراقی سلولیت ( با چه بیماری دیگری اشتباه می شود؟ )

• ترومبوز ورید عمقی
• اور دوز با مواد مخدر
• پسوریازیس
• لیپودرماتواسکلروز
• درماتیت استاز (به دنبال جریان ناکافی خون ایجاد می شود)
• درماتیت
• ترومبوفلبیت
• آسیب ناشی از پرتو درمانی
• سرطان سینه التهابی (کارسینوم اریسیپلوئید)
• اریسیپلا (یک عفونت باکتریایی پوستی است که با قرمزی و درد مشخص می‌شود. اما برخلاف سلولیت که لایه های عمیق پوست را درگیر می کند، اریسیپلا معمولاً لایه های بیرونی پوست را درگیر می کند)

درمان سلولیت چیست؟

خط اول درمان سلولیت استفاده از آنتی‌بیوتیک خوراکی و در موارد شدید تر وریدی است.

برای موارد خفیف که ناحیه کوچکی از پوست را درگیر کرده باشد:

پزشک معمولا آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی را به مدت یک هفته تجویز می کند. علائم فرد ممکن است در ۴۸ ساعت اول پس از درمان بدتر شود اما پس از آن باید رو به بهبود برود. اگر دو تا سه روز پس از شروع آنتی بیوتیک تراپی احساس بهبودی ایجاد نشد، حتما باید به پزشک مراجعه شود. مهم است که مصرف آنتی بیوتیک ها تا تمام شدن آن ها ادامه پیدا کند و حتی زمانی که فرد احساس بهبودی دارد مصرف آنتی بیوتیک را سر خود قطع نکند. اکثر افراد بعد از ۷ تا ۱۰ روز کاملاً بهبود پیدا می کنند.

اگر درگیری فرد شدید باشد ممکن است برای درمان به بیمارستان ارجاع شود.

سایر مراقبت ها در درمان سلولیت:

• برخی از افراد مبتلا به نوع عود کننده ممکن است برای جلوگیری از عود عفونت، آنتی بیوتیک های طولانی مدت با دوز پایین دریافت کنند.
• مصرف پاراستامول یا ایبوپروفن برای کاهش درد
• قسمت آسیب دیده بالا ببرید و آن را بالش یا صندلی (در حالت نشسته یا دراز کشیده )برای کاهش تورم قرار دهید.
• حرکت منظم مفصل در نزدیکی قسمت آسیب دیده بدن مانند مچ دست یا مچ پا برای جلوگیری از سفت شدن آن
• استفاده از مایعات زیاد برای جلوگیری از دهیدراتاسیون (کم آبی بدن)
• خشک و تمیز نگه داشتن ناحیه
• اکسیژن تراپی در صورت تشدید و بروز علائم سیستمیک
• جراحی سلولیت که نادر است اما در موارد شدید نیاز می باشد؛ مثلاً پزشکان برای تخلیه آبسه یا چرک موجود در بافت و برداشت بافت مرده (دبریدمان) روش های جراحی مختلفی را انتخاب می کنند.
• تا زمانی که سلولیت رو به بهبود نرفته از جوراب های فشاری استفاده نکنید.

رایج ترین آنتی بیوتیک های خوراکی مورد استفاده در درمان سلولیت:

دیکلوکساسیلین، سفالکسین، تری متوپریم، سولفامتوکسازول، کلیندامایسین، داکسی سایکلین و لینزولید

رایج ترین آنتی بیوتیک های داخل وریدی برای درمان سلولیت:

نافسیلین، اگزاسیلین، سفازولین ، ونکومایسین

متخصصان مرتبط برای درمان سلولیت:

• درخواست مشاوره با پزشک داخلی برای ارزیابی و مدیریت سپسیس
• مشاوره با پزشک بیماری های عفونی برای انتخاب آنتی بیوتیک
• جراح برای تخلیه آبسه، جداسازی بافت نکروز و تسکین علائم فشرده سازی مانند سندروم کمپارتمان
• حضور چشم پزشک در صورت وجود سلولیت اوربیتال (سلولیت در چشم)
• متخصص پوست برای تایید تشخیص یا پیشنهاد تشخیص‌های جایگزین
• کارشناس زخم برای پانسمان و بانداژ

نکته مهم: پس از درمان موفقیت‌آمیز پوست ممکن است حین ترمیم، پوسته پوسته شود که، باعث ایجاد خارش می شود.

درمان‌های جایگزین در درمان  سلولیت:

درمان‌های جایگزین به تنهایی نمی تواند بیماری را از بین ببرد اما برای تقویت سیستم ایمنی در کنار آنتی بیوتیک ها استفاده می شود؛ که شامل گیاهان و سایر مکمل های زیر می باشد: ویتامین C، ویتامین E ، فلز روی، پروبیوتیک‌ها ، روغن آویشن ، بومادران ، گل کالاندولا ، روغن درخت چای

عوارض سلولیت چیست؟

اگر درمان سلولیت به موقع انجام نشود ممکن است بدن دچار عوارضی شود.  اگرچه عوارض شایع نیستند اما جدی هستند. مانند:

• عفونت خون (باکتریمی)
• آرتریت چرکی (عفونت در مفاصل )
• استئومیلیت( عفونت در استخوان )
• عفونت پوشش حفره های قلب و دریچه‌های قلب (اندوکاردیت)
• التهاب عروق لنفاوی (لنفانژیت)
• عفونت غشا های پوشاننده مغز و نخاع (مننژیت)
• اگر لخته های خون در نزدیکی پوست ایجاد شوند (ترومبوفلبیت)، باعث تورم سیاهرگ ها شود.
• همچنین یکی از عوارض نادر، فاشئیت نکروزان است، که یک عفونت بسیار جدی بافت نرم است. و با درد شدید، رنگ پریدگی پوست، بی حس، پورپورا، زخم و نکروز شناسایی می شود و نیاز به مراقبت های پزشکی فوری دارد.
• دوره های عود مکرر، باعث اختلال در سیستم تخلیه لنفاوی می شود که خود منجر به تورم مزمن اندام مبتلا می گردد.
• آسیب بافتی گسترده و مرگ بافت (گانگرن)
• آمپوتاسیون، شوک و حتی مرگ ثانویه به عفونت های خون، استخوان، قلب، سیستم عصبی، سیستم لنفاوی و قلب
• پنومونی ثانویه به عفونت های ناشی از سلولیت
• سپسیس (مسمومیت خون) با تب، بی حالی، بی اشتهایی، حالت تهوع، سردرد، درد عضلات و مفاصل شناسایی می شود. عفونت جدی منجر به هیپوتانسیون(کاهش فشار خون )، تاکی کاردی، تاکی پنه، سرگیجه هنگام ایستادن، الیگوری، تعریق پوست و رنگ پریدگی پوست، سردی پوست، کاهش گردش خون مویرگی، نارسایی قلبی، اسهال، خونریزی گوارشی، نارسایی کلیه و از دست دادن هوشیاری می‌شود.

چطور می شود از ایجاد سلولیت پیشگیری کرد؟

• هر روز زخم خود را با آب و صابون بشویید.
• یک کرم یا پماد محافظ بمالید. (برای اکثر زخم های سطحی پماد بدون نسخه وازلین، پلی اسپورین و …محافظت کافی را فراهم می‌کند)
• زخم خود را با باند بپوشانید.
• بانداژ را حداقل یک بار در روز عوض کنید.
• مراقب علائم عفونت باشید.

 افراد دیابتی و کسانی که دارای گردش خون ضعیف هستند باید:

• روزانه پاهای خود را از نظر علائم آسیب بررسی کنند.
• پوست خود را مرتباً مرطوب کنند. (روغن کاری پوست به جلوگیری از ترک خوردگی و لایه برداری کمک می کند)
• برای زخم های باز از مرطوب کننده استفاده نشود.
• ناخن های دست و پا با دقت کوتاه شود تا به پوست اطراف آسیب نرسد.
• کفش و دستکش مناسب جهت حفاظت از دست و پاها استفاده شود.
• با پای برهنه در فضای باز راه نروید.
• اگر در اثر نیش حشره و یا … خارش دارید از خاراندن خود خودداری کنید و اگر خاراندن اجتناب ناپذیر است می توانید با تمیز و کوتاه نگه داشتن ناخن ها از ایجاد عفونت جلوگیری کنید.
• اگر دچار چاقی هستید وزن خود را پایین بیاورید.
• از استعمال سیگار و مصرف الکل خودداری کنید.
• اگر دیابتی هستید با استفاده از رژیم غذایی مناسب و ورزش منظم دیابت خود را مدیریت کنید تا خطر عفونت را کاهش دهید.
• به طور روزانه حمام کنید و از حوله و لباس دیگران استفاده نکنید.
• به طور مرتب ملحفه ها را تعویض کنید و شستشو دهید.
• اگر زخم باز یا عفونت فعال دارید از گذراندن وقت در وان های آب گرم، استخر های شنا، آب های طبیعی مانند دریاچه و رودخانه و … خودداری کنید.

سخن آخر

در این مقاله ما با سلولیت و درمان سلولیت آشنا شدیم، متوجه شدیم با اینکه ظاهرا بیماری ساده ای است ولی در صورتی که پیشگیری نشود و سپس درمان مناسب صورت نگیرد میتواند عفونت ها و مشکلات جدی در بدن داشته باشد. در امر رمان حتما با پزشک عفونی مشورت نمایید و اگر دچار زخم شدید حتما با یک کارشناس زخم تماس بگیرید و مشورت بخواهید.

ما در کلینیک پادزخم دارای تخصصی ترین دستگاه ها و متد درمانی انواع زخم هستیم. کارشناسان مجرب ما تمام وقت آماده پاسخگویی و مشاوره به شما عزیزان هستند. لطفا تماس بگیرید.

کلینیک پادزخم به کمک آخرین متدهای درمانی ،پانسمان های نوین پیشرفته و بهترین درمانگران زخم در خدمت بیماران عزیز می باشد. هچنین با بهره گرفتن از بهترین کارشناسان زخم و امکانات مناسب در داخل منزل ، بیماران عزیزتان را تحت درمان کامل قرار می دهد. شماره تماس با ما و مشاوره واتساپ : 09364093277–09129583284